ZEYTİN TÜRLERİ
Ben Kimim?
Türkiye, dünya zeytin üreticisi ülkeler arasında ağaç varlığı açısından 5’inci, üretim açısından ise 4’üncü sırada. Dolayısıyla dünya zeytin piyasasında sayılı ülkeler arasında yer alıyor. Ülkemizde değişik bölgelerde farklı türlerde zeytin yetişiyor. Bakın, dile gelip kendilerini nasıl anlatıyorlar.
* BENİM ADIM EDREMİT (AYVALIK)... ‘Edremit Yağlık’, ‘Şakran’, ‘Midilli’, ‘Ada Zeytini’ diye de adlandırılırım. Ağırlıklı olarak Çanakkale, Ege Bölgesi Körfez yöresi, İzmir’de yetişirim. İçel, Antalya, Adana, Kahramanmaraş, hatta Mardin’e kadar uzanırım. Ülkemizdeki toplam ağaç sayısının yüzde 19’unu, Ege’dekilerin ise yüzde 25.3’ünü oluştururum. Yağım kimyasal ve duyusal özellikler yönünden birinci sırada yer alır. Bölgemde yağlık olarak değerlendirilirim. İyi bakım şartlarında kuvvetli gelişirim. Meyvem orta büyüklüktedir. Orta derecede periyodisite gösteririm. Yapım mekanik hasada uygundur. Verimim iyidir. Soğuğa kısmen dayanırım. Çelikle çoğaltılırım.
* BENİM ADIM BÜYÜK TOPAK ULAK... ‘Topak Aşı Tarsus’ da derler. İskenderun, Anamur, Erdemli, Tarsus, Seyhan, Sütçüler, Isparta’da yetişirim. Akdeniz Bölgesi’nde yaklaşık 300 bin adet olduğum söylenir. Etli ve lezzetli olduğumdan yeşil çizme zeytin olarak iyiyim. Bana güzel bakılırsa kuvvetli gelişirim. Meyvem iridir. Periyodisite gösteririm. Hasatta kolay berelenebilirim. Verimliyim. Soğuğa ve kurağa aşırı duyarlı değilim. Aşıyla çoğalırım.
* BENİM ADIM ÇAKIR... İZMİR’DE YETİŞİRİM. Yağlık olarak bilinirim. Yağım kimyasal ve duyusal özellikler yönünden Ayvalık, Memecik, Memeli ve Erkence’den sonra 5’inci sırada gelir. Yeşil sofralık olarak da değerlendirilirim. Çok kuvvetli gelişirim. Meyvem orta büyüklüktedir. Şiddetli periyodisite gösteririm. Tutunmam kuvvetli olduğundan hasadım zordur. Erken olgunlaşırım. Verimliyim. Aşı ve çelikle çoğaltılırım.
* BENİM ADIM ÇEKİŞTE... ‘Kırma’ ya da ‘Memeli’ olarak da bilinirim. Ödemiş, Kiraz, Torbalı, Nazilli, Sultanhisar ve Yenipazar’da yetişirim. 1.3 milyon adetle toplam ağaçların yüzde 1.5’ini oluştururum. Genelde yetiştirildiğim yerlerde yeşil kırma zeytin olarak değerlendirilirim. Çok kuvvetli gelişirim. İri meyveliyim. İyi bakım şartlarında düzenli ürün verebilirim. Verimliyim. Soğuğa karşı duyarlı olduğum söylenemez. Aşı ve çelikle çoğalırım.
* BENİM ADIM ÇELEBİ... KİMİLERİ ‘İznik Çelebi’ olarak tanımlar. İznik, Gemlik, , Orhangazi, Kocaeli Merkez, Gölcük, Bilecik Merkez, Osmaneli, Gölpınarı’nda yetişirim. 400 bin civarındaki sayımla ile Marmara Bölgesi’ndeki ağaçların yüzde 5’ini oluştururum. Yeşil sofralık olarak değerlendirilirim. Orta kuvvette gelişirim. Çok iriyim. Kısmen periyodisite gösteririm. Orta düzeyde verimli olduğum söylenir. Soğuğa karşı aşırı duyarlı değilim. Aşıyla çoğalırım.
* BENİM ADIM ÇİLLİ... ‘Tekir’, ‘Provens’, ‘Goloz’ diye adlandırıldığım da olur. Kemalpaşa, Bornova, Turgutlu’da olmak üzere toplam 70 bin adedim. Kolay çoğalmam. Küçük çekirdekli ve etli olan meyvelerim yeşil sofralık olarak değerlendirmeye uygundur. Çok kuvvetli gelişirim. İriyim. Periyodisite gösteririm. Verimlim. Hasatta kolay berelenebilirim. Soğuğa karşı aşırı duyarlı değilim.
* BENİM ADIM DOMAT... YANİ ‘Akhisar’. Doğal olarak adını aldığım Akhisar’ın yanı sıra Turgutlu, Saruhanlı, İzmir Merkez, Kemalpaşa, Selçuk, Aydın Merkez, Söke, Karacasu, Kuyucak’ta yetişirim. Toplam ağaç sayısının yüzde 1.4’ünü oluştururum. Yeşil sofralık, özellikle dolgu zeytini olarak değerlendirilirim. İyi bakım şartlarında kuvvetli gelişirim. İriyim. İyi bakım koşullarında düzenli ürün veririm. Verimliyim. Erken meyveye yatarım. Geç sulamalarda soğuğa karşı duyarlıyım. Aşı yoluyla çoğaltılırım.
* BENİM ADIM EDİNCİK SU... ‘Erdek Su’, ‘Su Zeytini’ de diyebilirsiniz. Edincik, Bandırma, ve Erdek civarındayım. Topu topu 30 bin taneyim. Siyah sofralık olarak değerlendirilirim. Su oranım yüksek, yağ oranım ise düşüktür. Orta kuvvette gelişirim. Meyvem iridir. Periyodisite gösteririm. Orta derecede verimliyim. Hasatta kolay berelenebilirim. İsteyen beni aşı ve çelikle çoğaltabilir.
* BENİM ADIM EĞRİBURUN... NAM-I DİĞER ‘Nizip’. Nizip, İskenderun, Halfeti’deyim. Toplam sayım 300 bin. Siyah ve yeşil sofralık olarak makbulüm. Orta kuvvette gelişirim. Küçük meyveliyim. Periyodisite gösteririm. Oldukça verimliyim. Eksi 7 derecede dallarım zarar görür. Aşı ve çelikle çoğaltılırım.
* BENİM ADIM ERKENCE... ‘İzmir Yağlık’, ‘Yerli Yağlık’ da derler. İzmir ve çevresini severim. Toplam ağaç varlığının yüzde 3.5’ini oluştururum. Yani yaklaşık 3 milyon adedim. Esasen yağlık olarak değerlendirilirim. İyi bakım şartlarında oldukça kuvvetli gelişirim. Orta irilikteyim. Şiddetli periyodisite gösteririm. Verim olarak orta düzeydeyim. Meyvelerimin tutunma kuvveti zayıf olup, hasat öncesi erken döküm sorunu yaşarım. Aşı ve çelikle çoğalırım.
* BENİM ADIM GEMLİK... ‘Triliye’, ‘Kaplık’, ‘Kıvırcık’, ‘Kara’ olarak da adlandırılırım. Yetiştiğim bölgeler Gemlik, Tekirdağ, Kocaeli, Bilecik, Kastamonu, Zonguldak, Sinop, Samsun, Trabzon, Balıkesir, İzmir, Manisa, Aydın, İçel, Adana, Antalya, Adıyaman. Yani çok geniş bir coğrafyadayım. Marmara Bölgesi’ndeki ağaç varlığının yüzde 80’ini, ülkede ise yüzde 11’ini oluştururum. Sayı bakımından ‘Memecik’ ve ‘Ayvalık’tan sonra 3’üncü sıradayım. Orta kuvvette gelişirim. Meyvem orta iriliktedir. İyi bakım şartlarında düzenli ürün veririm. Verimliyim. Soğuğa karşı kısmen dayanıklıyım. Çelikle çoğaltılırım.
* BENİM ADIM HALHALI... ‘Derik’ de derler. Mardin, Hatay, Gaziantep, Kahramanmaraş dolaylarındayım. 2 milyon civarında olduğum söylenir. Bölgemde yeşil kırma zeytin olarak tüketilirim. Geri kalanım komşu Arap ülkelerine ihraç edilir. Siyah sofralık veya yağlık olarak da değerlendirilirim. Orta kuvvette gelişirim. Meyvelerim orta iriliktedir. Verimimin orta düzeyde olduğu söylenir. Kuvvetli periyodisite gösteririm. Soğuğa karşı aşırı duyarlı değilim. İsteyenler beni aşı ve çelikle çoğaltabilir.
* BENİM ADIM İZMİR SOFRALIK... SADECE ‘İZMİR’ OLARAK DA BİLİNİRİM. Doğal olarak İzmir civarında yetişirim. Yeşil sofralık olarak tüketilirim. Orta kuvvette gelişirim. İri meyveliyim. Ben de çok şiddetli periyodisite gösteririm. Verimim düşüktür. Kendime kısırım. Hasatta meyvem kolay berelenebilir. Çelikle çoğaltılırım.
* BENİM ADIM KALEMBEZİ... BANA ‘Nizip’ de derler. Nizip ve Kilis’te yetişirim. İrili ufaklı ve yağ bakımından zengin meyvelerim nedeniyle yağlık olarak değerlendirilirim. İri meyvelerim siyah sofralık olarak da tüketilebilir. Orta kuvvette gelişirim. Meyvelerim çok küçüktür. Periyodisite gösteririm. Verimliyim. Soğuğa hassasım. Aşırı kuraklıkta meyve kalitem düşer. Aşı ve çelikle çoğalırım.
* BENİM ADIM KAN ÇELEBİ... BİR BAŞKA DEYİŞLE ‘Nizip’. Gaziantep civarını severim. Olgun meyvem ve meyve özsuyum pembe-kırmızı renktedir. Pembe dönemimde çizme pembe zeytin olarak işlenebilirim. Yeşil sofralık olarak değerlendirilirim. İyi bakım şartlarında kuvvetli gelişirim. Çok iriyim. Ben de periyodisite gösteririm. İyi verim veririm. Soğuğa duyarlıyım. Çelikle çoğaltılabilirim.
* BENİM ADIM KARAMÜRSEL SU... YA DA ‘Su Zeytin’, ‘Kalamata’. Karamürsel, Gebze, Gölcük ve Bursa civarındayım. Sanırım 200 bin adedim. Çok az oleaeuropein içerdiğimden işleme sırasında kolayca tatlanırım. Yağ oranım düşüktür. Kalamata zeytini adı altında siyah sofralık olarak işlenirim. Orta kuvvette gelişirim. İri meyveliyim. Periyodisite gösterir. Verimimin iyi olduğu söylenir. Soğuğa duyarlıyım. Aşı ve çelikle çoğalırım.
* BENİM ADIM KİLİS YAĞLIK... SADECE ‘Kilis’ diyen de olur. Kilis, Gaziantep Merkez, Oğuzeli, Şanlıurfa Merkez, Kahramanmaraş Türkoğlu, Mardin Cizre’ye özgü bir türüm. Güneydoğu’daki ağaç sayısının yüzde 52’sini, toplam ağaç varlığımızın yüzde 2.8’ini oluşturduğum söylenir. Meyvelerim yüksek oranda yağ içerir. Yağ kalitem de yüksektir. Salkım şeklinde ve mercimek iriliğinde meyveye sahibim. Hasadım zordur. Orta düzeyde gelişirim. Ama verimim iyidir. Mutlak periyodisite gösteririm. Soğuğa karşı duyarlı değilim. Çelikle ve yumru ile çoğaltılırım.
* BENİM ADIM KİRAZ... ‘Topan Kiraz’ ve ‘Oval Kiraz’ adlı iki tipim var. Akhisar’ın Yayaköy kasabası ve Manisa civarında yetişirim. Meyve sapım uzun olduğundan hasadım da zordur. Olgun meyvelerim kiraza benzer. Siyah sofralık olarak değerlendirilirim. Kuvvetli gelişirim. Meyvelerim iridir. Şiddetli periyodisite gösteririm. Soğuğa karşı aşırı duyarlı değilim. Çelik ve aşıyla çoğalırım.
* BENİM ADIM MANZANİLLA... ‘Manzanillo’ diye de bilinirim. İspanya Cordoba, Endülüs, Amerika, İsrail ve Avustralya’yım. Türkiye’ye 1974’te getirildim. Toplam 160 bin adedim. İspanyol usulü yeşil sofralığa uygunum. Orta kuvvette gelişirim. Meyvelerim orta iriliktedir. İyi bakım koşullarında düzenli ürün veririm. Verimim iyidir. Kendi kendime tozlanırım. Soğuğa duyarlıyım. Çelikle çoğaltılırım.
* BENİM ADIM MEMECİK... ‘Taş Arası’, ‘Aşıyel’, ‘Tekir’, ‘Gülümbe’, ‘Şehir’, ‘Yağlık’ olarak da adlandırılırım. Muğla, İzmir, Aydın, Manisa, Denizli, Muğla, Antalya, Sinop, Kahramanmaraş, Kastamonu’ya kadar geniş coğrafyadayım. Ege Bölgesi ağaç varlığının yüzde 50’sinden fazlasını, toplam ağaç varlığımızın ise yüzde 45.5’ini oluştururum. Yağlık ve yeşil sofralık olarak idealim. Çekirdeklerimin çimlenme oranı yüksektir. İyi bakım şartlarında kuvvetli gelişirim. İri meyveliyim. Genelde şiddetli periyodisite gösteririm. Verimliyim. Soğuğa ve kurağa karşı aşırı duyarlı olmadığım söylenir. Aşı ve çelikle çoğalırım.
* BENİM ADIM MEMELİ... Bana ayrıca ‘Emiralem’, ‘Ak Zeytin’, ‘Çekişte’ de derler. Menemen, Kemalpaşa, Turgutlu civarında yetişirim. 80 bin adet civarındayım. Hem sofralık, hem de yağlığım. Kırma zeytin veya İspanyol usulü işlemeye uygunum. İyi gelişirim. Meyvelerim iridir. Periyodisite gösteririm. Yüksek verimliyim. Sulanan koşullarda soğuğa karşı duyarlıyım. Aşı ve çelik yöntemiyle çoğaltılabilirim.
* BENİM ADIM NİZİP YAĞLIK... VEYA SADECE ‘Nizip’. Gaziantep Nizip, Kahramanmaraş Merkez, Mardin Cizre’deyim. Güneydoğu ağaç varlığının yüzde 38’ini, toplam ağaç varlığımızın ise yüzde 2’ini oluşturduğum söylenir. Yağ bakımından oldukça zengin olduğumu söyleyebilirim. Siyah sofralık olarak da tüketilirim. Orta kuvvette gelişirim. Meyvelerim irili ufaklıdır, genelde küçüktür. Periyodisite gösteririm. Verimimim iyidir. Sıcağa ve kurağa karşı aşırı duyarlı değilimdir. Aşı ve çelikle çoğaltılırım.
* BENİM ADIM SAMANLI... ‘Tatlı Zeytin’ diye de adlandırılırım. Karamürsel ve İznik’te toplam 10 bin adedim. Yeşil sofralık olarak değerlendirilirim. Oleaeuropein içeriğim düşük olduğundan kısa sürede tatlanırım. Bu nedenle tatlı zeytin olarak da adlandırılırım. Orta kuvvette gelişirim. Meyvelerim orta iriliktedir. Kısmen periyodisite gösteririm. Verimim orta düzeydedir. Soğuğa duyarlıyımdır. Çelik ve dip sürgünleri ile çoğalırım.
* BENİM ADIM SARI HAŞEBİ... YA DA ‘Haşebi’. Altınözü, Hatay civarında yetişirim. 600 bin civarındayım. Akdeniz Bölgesi ağaç varlığının yüzde 7.5’ini, toplam ağaç varlığımızın da yüzde 0.7’sini oluştururum. Yağlık ve siyah sofralık olarak değerlendirilirim. İyi bakım şartlarında kuvvetli gelişirim. Küçük meyveliyim. Aynı zamanda düşük verimliyim. Şiddetli periyodisite gösteririm. Soğuğa duyarlıyım. Aşı ve çelikle çoğaltılırım.
* BENİM ADIM SARI ULAK... ‘Tarsus’ olarak da tanımlanırım. İçel Merkez, Erdemli, Gülnar, Adana Seyhan, Kozan, Yumurtalık’ta yetişirim. 500 bin adet civarındayım. Akdeniz Bölgesi ağaç varlığının yüzde 6’sını, toplam ağaç varlığımızın yüzde 0.6’sını oluştururum. Siyah ve yeşil sofralık olarak değerlendirilirim. Kuvvetli gelişirim. Meyvelerim orta iriliktedir. Periyodisite gösteririm. Verimim orta düzeydedir. Soğuğa duyarlıyımdır. Aşı ve çelikle çoğalırım.
* BENİM ADIM SAURANİ... OKUNUŞUMDAN ÖTÜRÜ ‘Savrani’ diyen de olur. Altınözü, Hatay civarındayım. 500 bin adetle toplam ağaç varlığımızın yüzde 0.6’sına karşı gelirim. Yağ bakımından zengin olduğum söylenir. Bu yüzden yağlık olarak değerlendirilirim. Siyah ve yeşil sofralık olarak da tüketilirim. Orta kuvvette gelişirim. Meyvelerim küçüktür. Periyodisite gösteririm. Verimliyimdir. Soğuğa duyarlı olduğum bilinir. Aşı yöntemiyle çoğaltılırım.
* BENİM ADIM TAVŞAN YÜREĞİ... ‘Ters yaprak’ da denir. Fethiye, Akseki, Karaman’da toplam 30 bin adedim. Antalya’da yeşil sofralık, Muğla’da siyah sofralık olarak değerlendirilirim. Kuvvetli gelişirim. Meyvelerim çok iridir. Genellikle düzenli ürün veririm. Verimim ise orta düzeydedir. Hasatta meyvem kolay berelenebilir. İsteyenler beni aşı yöntemiyle çoğaltabilir.
* BENİM ADIM USLU... ‘AKHİSAR’ OLARAK DA BİLİNİRİM. Akhisar, Turgutlu, Kemalpaşa, Selçuk, Muğla Merkez, Yatağan’da yetişirim. 900 bin adet civarındayım ki bu, toplam ağaç varlığımızın yüzde 1’ini oluşturur. Meyvelerimin tam olgunluktaki parlak koyu siyah rengi ve tadı nedeniyle siyah sofralık olarak tercih edilirim. Sulanan koşullarda çok kuvvetli gelişirim. Meyvelerim orta iriliktedir. İyi bakım şartlarında düzenli ürün veririm. Verimim orta düzeydedir. Soğuğa hassas bir yapım vardır. Hasatta meyvem kolay berelenebilir. Aşı ve çelikle çoğaltılırım.
* BENİM ADIM YAĞ ÇELEBİ... Nam-ı diğer ‘Gaziantep’. Yetişme yerlerim Nizip ve Kilis. Yağlık olarak değerlendirilirim. Hasat önü meyve dökebilirim. Orta kuvvette gelişirim. Meyvelerim iridir. Periyodisite gösteririm. Verimim iyidir. Soğuğa duyarlıyımdır. Aşı ve çelikle çoğalırım.
